Titrəmələrin dalğa şəklində yayılması nəticəsində yaranan səs hava, su və ya bərk materiallar kimi müxtəlif mühitlərdə yayılır. Onun sürəti həm də yayıldığı mühitin xüsusiyyətlərindən asılıdır. Məsələn, səsin sürəti suda havadan daha yüksəkdir, çünki su molekulları daha sıxdır və titrəmələri daha sürətli ötürür. Aşağı temperaturda vəziyyət necə dəyişir?

Səsin havada yayılma sürəti birbaşa havanın temperaturundan asılıdır.

Bunun səbəbi temperaturun hava molekullarının kinetik enerjisinə təsir etməsidir. Daha yüksək temperaturda hava molekulları daha sürətli hərəkət edir, səs dalğalarının daha sürətli ötürülməsinə imkan verir. Texniki dillə desək, səsin sürəti temperaturla düz mütənasibdir.

Bu əlaqəni riyazi şəkildə ifadə edək: Səsin sürətinin (v) düsturu aşağıdakı kimidir: v=331,3+0,6xT

V səs sürətini (m/s) və T temperaturu (°C) ifadə edir. Bu formula göstərir ki, temperaturun hər 1°C artması üçün səsin sürəti təxminən 0,6 m/s artır. Məsələn, 20°C otaq temperaturunda səsin sürəti təqribən 343 m/s olduğu halda, 30°C-də bu sürət 349 m/s-ə qədər yüksəlir.

Bu nəzəri məlumat gündəlik həyatımızda müxtəlif vəziyyətlərdə özünü göstərir.

Məsələn, yay aylarında açıq havada keçirilən konsertlərdə səsin daha aydın və daha sürətli yayılması, qış aylarında isə daha yavaş və boğuq səslənməsi bu prinsiplərlə izah oluna bilər. Bundan əlavə, havanın temperaturunun dəyişdiyi geniş açıq ərazilərdə eşitmə məsafəsi və səsin keyfiyyəti də bu səbəbdən dəyişir.

Səs sürəti ilə temperatur arasındakı əlaqə müxtəlif texnoloji tətbiqlərdə də vacibdir.

Xüsusilə aviasiya və dənizçilik sektorlarında səs sürətinin dəqiq hesablanması rabitə və naviqasiya sistemlərinin effektivliyi üçün çox vacibdir. Bu məlumat akustik mühəndislik və memarlıqda, səs izolyasiyası və yayılmasının planlaşdırılmasında da istifadə olunur.